Ծնողների ճիշտ ներգրավվածության արդյունավետությունը սովորողների ուսման գործընթացում հատկապես մեծ է լինում կրտսեր դպրոցի պարագայում: Ես ուզեցի շեշտել «ճիշտ» բառը, որովհետև շատ ավելի հաճախ է պատահում, երբ ծնողների սխալ ներգրավվածությունը ավելի շատ խանգարում է, քան նպաստում սովորելու գործընթացին: Դիտարկենք շատերին հայտնի այս տիպի ընտանեկան դասուսուցումը.
— Տառերդ տառերի նման չեն, ուղիղ գրի′, ուղիղ նստի′, նորից կարդա′, նորից պատմի′, լավ չպատմեցիր դասդ, նորից… նորից…նորից: Ինչու՞ ես առաջին հարցով բազմապատկում անում. բաժանումից սկսի′ր… այստեղ փակագիծ դի′ր, իսկ այստեղ էլ՝ հավասարման նշան: Վատ է, ամբողջ էջը պատռի′ ու նորից գրի′: Չե՞ս հասկանում, քանի անգամ նույն բանը բացատրեմ:
Շատ հնարավոր է, որ ծնողը մանկավարժական գիտելիքներ չունի, ուղղագրական կանոններ չգիտի, բավարար չափով մաթեմատիկա կամ էլ օտար լեզու չգիտի: Եթե կրտսեր դպրոցի սովորողին մի որևէ տնային առաջադրանք է տրվում, որը որոշակի գիտելիքների իմացություն և հմտությունների կարողություն է պահանջում, ապա դասավանդողի կողմից մանկավարժա-հոգեբանական կոպիտ սխալ է արվում այդպիսի առաջադրանք տալը, եթե պահանջվող գիտելիքները և կարողությունները չեն յուրացվել դպրոցում: Կրտսեր դպրոցի սովորողի տնային առաջադրանքը պետք է հաճելի լինի: Հաճելիի այդ զգացողությունը առաջանում է, երբ սովորողը գիտի և կարողանում է անել այն, ինչն առաջադրված է: Այդ հաճույքն ավելի է մեծանում, եթե առաջադրանքն իր մեջ ստեղծագործական տարրեր է պարունակում:
Բավականին երկար ժամանակ, երբ պատրաստվում էի Մայիսյան հավաքի համար «Ընտանեկան նախագիծ» թեմայով հոդված գրել, սկսեցի համացանցում փնտրել նմանատիպ հոդվածներ՝ պարզելու համար, թե ինչ վիճակում է այս հարցն այլ երկրներում: Ինձ հուզող թեմային ամենամոտը ավստրալիական փորձի մասին պատմող ուսումնասիրությունն էր, որի վերնագիրն է «Ընտանիք-դպրոց-համայնք համագործակցության բյուրո»: 2012 թվականին արված այս ուսումնասիրությունը հաստատել են Ավստրալիայի ծնողական խորհրդի նախագահը և Ավստրալիայի պետական հանրակրթական դպրոցների խորհրդի նախագահը: Այստեղից երևում է, որ Ավստրալիայում ծնողների ներգրավվածությանը հանրակրթության մեջ բարձր հիմքերի վրա է դրված և մեծ ուշադրություն է դարձվում կառավարության կողմից:
Ըստ վերը նշված հետազոտություն-ուսումնասիրության ծնողական ներգրավվածությունը ուսման գործընթացում դրական ազդեցություն է ունենում հետևյալ ցուցանիշների վրա.
- Գիտելիքների և կարողությունների ստուգման թեստային ավելի բարձր գնահատականներ
- Միջին դպրոցից ավագ դպրոց տեղափոխման ավելի բարձր տոկոսային հարաբերություն
- Դպրոցից դուրս մնալու ավելի քիչ թվով դեպքեր
- Վարքի բարելավում
- Միջնակարգ կրթությունից հետո կրթությունը շարունակելու ավելի բարձր հավանականություն
Կարդալով այս տողերը ես մի պահ մտածեցի, որ այս ամենին հնարավոր է հասնել նաև մասնավոր դասընթացներով և ուզում էի դադարեցնել հոդվածի ընթերցումը ու հենց այդ ժամանակ հանդիպեցի ծնողների ներգրավվածության սկզբունքների հետևյալ՝ մեր կրթահամալիրի մանկավարժությանը հոգեհարազատ տողերին.
- Դպրոցական աշխատանքը կապել ընթացիկ հանրային իրադարձությունների և այլ թեմաների հետ
- Նպաստել ուսումնատենչությանը ուսումը կապելով ապագա մասնագիտության, ապագա պլանների հետ
- Ուշադրություն դարձնել այնպիսի գործունեության վրա, որը նպաստում է ինքնուրույն որոշումներ կայացնելուն, անհատականոթյան ձևավորմանը
- Տանը ստեղծել սովորելուն նպաստող միջավայր և այնպես անել, որ հաճելի լինի տանը որևէ բան սովորելը
Երբ ձմեռային ուսումնական ճամբարի ընթացքում 2-րդ և երրորդ դասարանցիների հետ սկսեցինք «Անգլերենը մեր տանը» ընտանեկան նախագիծը, 20-ից ավել ընտանիք մասնակցեց այդ նախագծի իրականացմանը և ես վստահ եմ, որ հենց այս չորս սկզբունքներն են կիրառվել: Սովորողներն իրենց ծնողների օգնությամբ ու անմիջական մասնակցությամբ ստեեղծելու էին տեսաֆիլմ, որտեղ սովորողը պետք է անգլերեն պատմեր իր ընտանիքի, խաղալիքների, սենյակի մասին և ցույց տար իր «բացառիկ» կարողությունները:
Սկզբում մի փոքր անհանգստություն կար իմ մեջ այն առումով, որ սովորողները կդժվարանան կամ էլ՝ ծնողների զբաղվածության պատճառով նախագիծը չի իրականանա, քանի որ գործ ունենք 2-րդ, 3-րդ դասարանցիների հետ: Բայց ի զարմանս ինձ, երբ Դպրոց-պարտեզի 1-ին դասարանի սովորող Հասմիկ Սարգսյանի ֆիլմը հայտնվեց դպրոցի կայքում, այն ինձ շատ ոգևորեց, այդ թվում նաև՝ շատ ու շատ սովորողների, և սկսվեց ամեն օր մի նոր ֆիլմի թողարկումը դպրոցական կայքում:
https://www.youtube.com/watch?v=EN1XgEMJW58
Ուզում եմ առանձնացնել Դպրոց-պարտեզի 3-րդ դասարանի սովորող Սաթինե Տեր-Պետրոսյանի ֆիլմը, որտեղ նա անգլերեն երգում է, իսկ իրեն կիթառով նվագակցում է իր քույրիկը, և այդ դիջի ընտանեկան համերգը տեսախցիկով նկարում է իրենց մայրիկը:
https://www.youtube.com/watch?v=FCffh8GgS8M
Իսկ թե անգլերեը ինչպես է հյուրընկալվել Դպրոց-պարտեզի 1-ին դասարանի սովորող Հրայր Սեմիրջյանի ընտանիքում, ուղղակի տեսնել է պետք, թե ինչ ոգևորությամբ է իր քույրիկի հետ երկխոսություն վարում, կամ թե՝ ինչ հավեսով է երգում ու պարում, և այդ ամենը նկարում է իրենց մայրիկը՝ միաժամանակ մասնակցելով նրանց անգլերեն զրույցին:
https://www.youtube.com/watch?v=shVibwPTieY
Դպրոց-պարտեզի 3-րդ դասարանի սովորող Վահե Մուսաելյանը իր ֆիլմում ցույց է տալիս իր անգլերենի գիտելիքները՝ նկարագրելով իր սենյակը: Եվ այդ ամենը նկարահանել է իր մայրիկը և ինքն էլ AVS ծրագրով ֆիլմն է պատրաստել:
https://www.youtube.com/watch?v=kbmGIoTE2VY
Մարմնամարզական գեղեցիկ շարժումներ է ցույց տալիս իր ֆիլմում Հիմնական դպրոցի 2-րդ դասարանի սովորող Գևորգ Հարությունյանը և թե ինչպես է իր հայրիկի հետ շախմատ կարողանում խաղալ: Այդ ամենը տեսախցիկով նկարում է ապագա բալիկի սպասող մայրիկը և ինքն էլ AVS ծրագրով ֆիլմն է պատրաստել: Փաստորեն ամբողջ ընտանիքն էր ներգրավված ֆիլմի ստեղծմանը:
https://www.youtube.com/watch?v=z3cv4PtLxsM
Հիմնական դպրոցի 2-րդ դասարանի սովորող Մարկ Հովհաննիսյանի ֆիլմի ստեղծման գործում նույնպես մեծ աջակցություն է ունեցել իր մայրիկը: Ֆիլմը նայելիս մեծ հիացմունք և միաժամանակ զարմանք ես ապրում, երբ տեսնում ես, թե ինչպես են այդ փոքրիկ ձեռքերը այդքան երկար կարողանում հարվածել դհոլին ու չեն հոգնում: Ֆիլմի երաժշտությունը ընտրել է մայրիկը ու AVS ծրագրով պատրաստել ֆիլմը:
https://www.youtube.com/watch?v=O3rDg_5XqH4
Ներկայացնում եմ մյուս սովորողների ֆիլմերը առանց մեկնաբանության, որոնց մեջ իհարկե մեծ դեր են խաղացել իրենց ընտանիքի անդամները:
Սիլվա Կարապետյան
Դավիթ Բեյբության
Լիրա Խաչատրյան
Միլենա Հարությունյան
Հրաչյա Բրուտյան
Միքայել Մարգարյան
Միքայել Սահակյան
Բոլոր ներկայացված աշխատանքներից երևում է, որ ծնողները մեծ ոգևորությամբ են աշխատել իրենց զավակների հետ: Տնային առաջադրանքի կամ նախագծի իրականացումն էլ հաճույք է պատճառել նրանց: Հիշենք վերը նշված սկզբունքներից վերջինը. «Տանը ստեղծել սովորելուն նպաստող միջավայր և այնպես անել, որ հաճելի լինի տանը որևէ բան սովորելը»:
Բոլոր ներկայացված աշխատանքներից երևում է նաև, որ
2-րդ և 3-րդ դասարանի սովորողները հաջողությամբ մասնակցեցին նաև «Ձոն» ստուգատեսին, որտեղ իրենց պատրաստած բացիկները անգլերեն և ռուսերեն լեզուներով նվիրում են իրենց սիրելի մայրիկներին: Իսկ 1-ին դասարանցիները փորձում էին օրվա ռադիոհաղորդման հերոսներ լինեին՝ իրենց մայրիկներին անգլերեն բարեմաղթանքներ ասելով:
Դպրոց պարտեզի 1-ին դասարան
Հիմնական դպրոցի 2-րդ դասարան
Դպրոց պարտեզի 3.3 դասարան
Դպրոց պարտեզի 3.1 դասարան
Ճիշտ է՝ «Ձոն» նախագծին ծնողները անմիջական մասնակցություն չեն ունեցել, բայց նախագծի առանցքում սովորողների մայրերն են եղել և բացի դա այն իր բնույթով համահունչ է «Դպրոցական աշխատանքը կապել ընթացիկ հանրային իրադարձությունների և այլ թեմաների հետ» սկզբունքին, որի էությունն ընտանեկան է:
Օգտագործված աղբյուրը՝ “Family-School & Community Partnerships Bureau”
Անգլերենի ուսուցումը կրտսեր դպրոցում 